مشاوره روانشناسی
مشاوره روانشناسی چیست؟
روانشناسی مشاوره یکی از شاخه های کاربردی روانشناسی است. به عبارت دیگر، انواع مشاوره روانشناسی، کاربرد روانشناسی در زمینه کمک به افراد بهنجار برای حل مشکلات آنان، یا کاربرد روانشناسی در مشاوره است. روانشناسی مشاوره رشته ای تخصصی است که با روانشناسی بالینی، دارای وجوه مشترکی است. روان شناس مشاوره معمولاً کمک به افرادی را که مریض نیستند، به عهده داردو معمولاً در سازمان های غیرپزشکی اشتغال دارد؛ در حالی که روان شناسان بالینی معمولاً با افرادی که از نظر روانی، بیمار محسوب می شوند کار می کنند و علاقه دارند که دربیمارستان ها و گروه های پزشکی خدمت کنند. روانشناسان مشاوره در کمک به افراد بهنجار، از تکنیکهای روان درمانی نیز استفاده میکنند و بیشتر در دفاتر مشاورهی خانوادگی و مشاورهی زناشویی، مدارس و دانشگاهها اشتغال دارند.
تعریف مشاوره از دیدگاه بلوخر وبیگز
بلوخر وبیگز (1983) روان شناس، انواع مشاوره روانشناسی را چنین تعریف میکنند:
شاخه ای از علم روانشناسی، و تخصصی در مبادرت حرفهای به کار روانشناسی است. روانشناسی و مشاوره به عنوان یک رشته علمی، خصوصاً در زمینههای زیر، از علم روانشناسی استفاده میشود و به آن کمک میکند:
رفتار شغلی، شامل رشد علایق، نگرش ها، ارزش ها، واستعدادهای شغلی و رابطه آنها با رضایت و کارآیی شغلی.
شناخت و کمک به افزایش رشد شناختی انسان، و رابطه آن با حل مسأله، تصمیم گیری و قضاوت.
یادگیری انسان و تغییر رفتار، به ویژه در زمینهٔ کسب، انتقال، و حفظ رفتارهای موفق و مسلط در طول زندگی.
ارتباط های انسانی و رفتارهای بین فردی، به ویژه در بین اعضای خانواده و سایرگروه های اولیه که برفرآیند رشد مؤثرند.
تطابق بهینه فرد با محیط، به ویژه در خانواده، محیط های آموزشی، شغلی و اجتماعی که به سلامت، نشاط و رشد مداوم انسان مربوط می شود.
روانشناسی مشاوره به حل مشکلات کمک میکند
روانشناسی و مشاوره، به عنوان یک متخصص، با استفاده از دانش خود درباره رفتار انسان، به مردمی که در شرایط گوناگون قرار دارند، کمک می کند. روان شناس مشاوره به مشاوره فردی و گروهی در زمینه های مختلف از قبیل طرح ریزی تحصیلی و شغلی، حل مسائل شخصی و تصمیم گیری، مشکلات خانوادگی و سایر فعالیت هایی می پردازد که به «پربارسازی» رشد و کارایی شخص مربوطند. روانشناسی مشاوره همچنین بر پیش گیری، رفع و درمان موانع رشد شخصی تأکید می ورزد؛ موانعی که در برابر تعامل فردبا محیط وجود دارند.
انواع مشاوره روانشناسی
از دیدگاه های مختلف مشاوره تلفنی، حضوری و آنلاین به انواع متفاوتی تقسیم میشود. چنانچه موضوع مشاوره مورد نظر قرار گیرد، انواع مشاوره عبارتند از:
مشاوره تحصیلی
مشاوره شغلی
مشاوره سازشی یا شخصی
مشاوره خانواده و زوج درمانی
مشاوره پیش از ازدواج
مشاوره اجتماعی و مشاوره های تخصصی نظیر مشاوره ٔحقوقی و پزشکی
مشاوره و استعدادیابی کودک و نوجوان
در انواع مشاورههای فوق، ملاک تقسیم، موضوع مشاوره است که میتواند تحصیلی، شغلی، روانی، خانوادگی، و مواردی دیگر باشد. در تقسیم بندی از نوعی دیگر، تعداد مطرح می شود؛ چنانچه هم مشاوره و هم مراجع یک نفر باشد، مشاوره فردی است و در صورتی که تعداد بیش از یک نفر باشد مشاوره گروهی است.
مشاوره فردی از نظر روش اجرا به سه نوع مستقیم، غیر مستقیم، و انتخابی تقسیم میشود و مشاورهٔ گروهی از نظر تعداد مشاور و مراجع 3 حالت دارد:
مشاوره یک نفر و مراجع چند نفر: در این نوع مشاوره، چند نفر مراجع که دارای مشکل یا علایق مشابهی هستند، به وسیله یک نفرمورد مشاوره قرار می گیرند.
مشاوره چند نفر و مراجع یک نفر: در این حالت، چند نفر مشاور در حل مشکل به یک مراجع کمک می کنند. این نوع مشاوره بیشتر در کارهای اداری، اجتماعی و سیاسی مورد استفاده واقع می شود. حالتی که رئیس جمهوری از مشاوران زیادی در امور مملکتی استفاده می کند، یا رئیس یک مؤسسه، از مشاوره تعدادی کارشناس در اداره آن مؤسسه بهره می گیرد، از این نوع است.
مشاور چند نفر و مراجع چند نفر: این نوع مشاوره، کمتر کاربرد دارد ولی در موارد مشکلات حادّ اتفاق میافتد. هر گاه هیأت دولت در مقابل یک مشکل حاد- نظیر مسائل اقتصادی یا دفاعی- متخصصانی را برای مشاوره دعوت می کنند، حالتی از این نوع مشاوره است. حالت دیگر این نوع مشاوره، وضعیتی است که پدر، مادر و تعدادی از اعضای خانواده، در مقابل ناسازگاری کودکشان، از شورایی از متخصصان روانی و تعلیم و تربیت، خواستار نظر جمعی آنان می شوند. این گروه، با یکدیگر به مشاوره کودک می نشینند تا در جهت سازگاری کودک، به اعضای خانواده کمک کنند. درباره انواع مشاوره، در بخش روش ها و فنون راهنمایی و مشاوره به تفصیل بحث خواهد شد.